Böbrek Nakli

Böbrekler kanda bulunan zararlı maddeleri süzen ve idrarla vücuttan uzaklaştıran, kandaki asit-baz dengesini koruyan hayati organlardır. Yaşamı idame ettirmek için tek böbreğin çalışması yeterlidir. Ancak her iki böbreğin işlevinin kalıcı olarak bozulması kronik böbrek yetmezliği olarak tanımlanır.

Böbrek nakli, daha yüksek yaşam kalitesi ve ömür süresi sağlayan tek kronik böbrek yetmezliği tedavi yöntemidir. Nefroloji uzmanı, hastayı böbrek nakline uygunluğu açısından değerlendirir. 

Hastanın anne, baba ve kardeşi olan birinci derece yakınlarından, kardeş torunu, amca/dayı çocuğu gibi dördüncü derece akrabalarına kadar uygunluk araştırılır.

Çapraz Böbrek Nakli

Yakınından böbrek alma ihtimali bulunmayan hastanın, iki veya üç verici çiftin karşılıklı böbreklerini paylaşmaları yöntemi ile sağlıklı nakil imkânı yakalamasına çapraz böbrek nakli denir.

Kimler Böbrek Nakli Olabilir?

Sağlıklı tek böbrek, vücudun tüm gereksinimlerini normal bir şekilde karşılamaktadır. Kişinin böbreğini bağışlamaya karar vermesi durumunda verici üzerinde taramalar yapılmaktadır.

Fizik muayene, kan, bakteriyolojik ve radyolojik incelemelerin yanı sıra kişinin genel sağlık durumunun belirlenmesi için ultrasonografi, elektrokardiyografi, BT gibi ek testler yapılır. Testlerin olumlu sonuçlanması ile organ bağışı kabul edilmektedir.

• 65 yaş üzerindekilerden zorunlu olunmadıkça böbrek bağışı kabul edilmemektedir. 18 yaşından küçüklerin ise canlı böbrek bağışı yapmalarına izin verilmez.
• İncelemeler sonucunda böbrek bağışına uygun olan kişilerin daha önceden böbrek hastalığı geçirmemiş olması, hipertansiyon ya da diyabet hastası olmaması da önemli bir kriterdir.
• Böbrek bağışı için önem arzeden diğer önemli husus donör ve alıcı arasındaki kan uyumudur. 0 kan grubuna sahip olan kişiler; 0, A, B ve AB kan gruplarından alıcılara böbreğini verebilmektedir. AB kan grubuna sahip olan alıcı ise tüm kan gruplarından böbrek alabilmektedir.

Donor İle Hasta Arasındaki Kan Grubu Uyumu

• 0 Kan Grubu: 0, A, B, AB kan gruplarına organ bağışlayabilir.
• A Kan Grubu: A ve 0 kan grubuna sahip kişilerden böbrek alabilir. A ve AB kan gruplarına organ bağışında bulunabilir.
• B ve Kan Grubu: B ve 0 kan grubuna sahip kişilerden böbrek alabilir. B ve AB kan gruplarına böbrek bağışlayabilir.
• AB Kan Grubu: 0, A, B, AB kan grubuna sahip kişilerden böbrek alabilir. Yalnızca AB kan grubuna bağışta bulunabilir.

Böbrek Nakli Hangi Şartlarda Gerçekleşmektedir

• Son dönem böbrek yetmezliği (süzme hızının %10’un altına düşmesi) tanısı konulan her hasta hayati tehlike evresinde bulunduğundan böbrek nakli için değerlendirilmektedir.
• Diyalizde geçirilen 1 (bir) yıl, hastalara 3-4 yıllık yıpranma sürecine neden olmaktadır. Bu sebeple mümkün olan en kısa sürede nakil olunması önerilmektedir. Ayrıca, Böbrek hastalarının vücutları, diyaliz tedavisi altındayken yıpranır ve zaman içinde ileri sağlık problemleri gelişmesi sebebiyle nakil olamayacak hale gelmeleri söz konusu olabilmektedir.
• Böbrek yetmezliği gelişen hastalarda en ideal tedavi şekli; diyalize hiç başlamadan canlı vericiden böbrek nakli yapılmasıdır. Nakil sonrası vücutta sürekli kandaki toksik maddeleri süzen bir böbrek bulunmasının, haftada 3 (üç) kez hemodiyaliz tedavisi olmak ile kıyaslandığında sağlığın korunması açısından önemi daha net anlaşılmaktadır.

Böbrek Naklinin Yapılamayacağı Durumlar

• Böbrek yetmezliği, başka bir tedavi yöntemi ile tedavi edilebilir imkânı varsa,
• Böbrek naklinin gerçekleşeceği dönemde hastanın aktif bir enfeksiyonu varsa,
• Kısa süre önce ortaya çıkan ve tedavi edilemeyen maling kanser hastalığı varsa,
• Hastanın kalp veya akciğerleri nakil ameliyatını kaldıramayacak kadar zayıfsa,
• Aktif bir şekilde uyuşturucu madde kullanımı varsa,
• Primer oksalosis durumu varsa (Bu durumda hastaya hem böbrek hem de karaciğer aynı anda nakledilmesi gerekir) nakil yapılamaz.

Bu sorunlara sahip olmayan böbrek yetmezliği hastalarının tamamı organ nakli adayıdır.

Böbrek Nakli Riskleri Nelerdir?

• Ameliyat kesi yerinde enfeksiyon veya fıtık gelişmesi,
• Böbrek atar ve toplardamarlarındaki problemlere bağlı olarak, böbrek kanlanmasının durması,
• Kaçak veya darlık gibi idrar yolu problemleri,
• Bağışıklık baskılayıcı ilaçların neden olabileceği hormonal dengesizlikler (diyabet kontrolünün zorlaşması vb.)

Böbrek Nakli Sonrası Doktorlarla İletişime Geçilmesi Gereken Durumlar?

• 38 C üzerinde ateş,
• İdrar miktarında azalma, renk değişikliği ve yanma hissi,
• Ayak ve el bileklerinde şişme,
• Birden ortaya çıkan yüksek veya düşük tansiyon,
• Tekrarlayan kusma ve ishal,
• Öksürük ve nefes darlığı,
• Diş ile ilgili problem sonucu diş hekiminin antibiyotik önermesi,
• Herhangi bir aşı yapılması ya da önerilmesi durumu,
• Suçiçeği, zona, tüberküloz veya herhangi bir çocukluk hastalığına maruz kalınması